De bijzondere hobby van Willian

Je hebt hobby’s en je hebt hobby’s… Willian Janssen heeft al ruim tweeënveertig  jaar een hobby waarmee hij vele luisteraars verblijdt. Willian is zendpiraat en is te beluisteren onder de naam ‘Radio de IJsbeer’. Niet meer zoals vroeger illegaal in de ether, nee helemaal legaal en via internet te beluisteren tegenwoordig.

Willian, eigenaar van een timmerbedrijf, begon ermee toen hij tien was. “Het was in 1979 bij mijn oom, 'Radio Telstar', ik vond dat machtig mooi en was er altijd te vinden. Maar ik wist ook dat het een dure hobby was en als tienjarig ventje was dit een brug te ver. Maar ik bleef het leuk vinden en kreeg later wat uitzendapparatuur en zo ben ik op 22 januari 1980 begonnen. En dat duurt nu al zo’n tweeënveertig jaar, waarvan de laatste jaren op Internet als onderdeel van MuziekExpress.com.”

Wat is een etherpiraat?
Een piratenzender, zendpiraat, etherpiraat, radiopiraat of geheime zender is een radio- of televisiezender die zonder zendvergunning of toestemming uitzendt, vaak op regionale schaal vanuit geïmproviseerde studio's. Etherpiraterij is een fenomeen dat al snel na de lancering van de radio ontstond. In Europa werden er in de jaren '20 van de vorige eeuw staatsomroepen of omroepbestellen ingericht. In de Verenigde Staten was dat een ongecoördineerde en chaotische periode, waarbij veel lokale pioniers in hun stad middengolfradiozenders bouwden. Die werden al snel betaald door reclame-inkomsten. Die zenders voerden in hoog tempo hun zendvermogen op om zo hun luisterbereik te vergroten. Daarbij gingen zij elkaar steeds meer onderling storen en na enkele rechtszaken werd ook in de VS het spectrum meer geordend. Regeringen stelden radiocontrolediensten in, die toezicht hielden op correct gebruik van de ether. Zonder vergunning of buiten de vergunningsvoorwaarden uitzenden (met een te hoog zendvermogen, te hoog geplaatste antenne, of buiten de aangewezen uren) noemen we dus etherpiraterij. Omdat met commerciële radio geld verdiend kon worden, maar met de coördinatie vanuit de regeringen de toegang tot radiofrequenties beperkt werd, was er een voortdurende druk van ondernemers om buiten de gereguleerde omroepsector om, toch een zender te starten. Bijvoorbeeld door een zender op een boorplatform of een schip buiten de territoriale wateren te installeren.

Zendpiraten werden dus als een probleem beschouwd als ze met veel te groot vermogen en slecht afgeschermde apparatuur uitzonden. Hierdoor konden reguliere radio-uitzendingen, andere toepassingen van de ether, maar ook video en andere apparatuur in de omgeving aanzienlijk worden gestoord. Vroeger schakelde men bij klachten dan de PTT Radio Controle Dienst in die de piraat met radiorichtingzoekers opspoorde waarna de apparatuur werd ingenomen en vaak een flinke boete werd uitgedeeld. Tegenwoordig wordt dergelijke opsporing en handhaving door het Agentschap Telecom uitgevoerd.

“Ja, dat was vroeger zo”, zegt Willian. “Dat waren vaak spannende tijden wanneer we in de lucht waren. Een soort van kat-en-muis spel, de piraten kenden elkaar allemaal en wanneer de politie ergens door de straat reed, ging er een telefoontje rond en waren we binnen no-time uit de ether. Vroeger was je als je gesnapt werd ook alles kwijt, al je apparatuur werd in beslag genomen. Later werden dat inderdaad boetes die op kunnen lopen tot wel € 45.000,- Met name in de achterhoek zijn er nu nog veel etherpiraten actief.”

Vaste luisteraars
Veel luisteraars zijn sterk aan zendpiraten gehecht, vaak omdat ze een soort muziek uitzenden die naar de mening van veel liefhebbers te weinig gewaardeerd wordt door officiële radiostations. Ten tijde van de zeezenders was dit vooral de destijds moderne popmuziek, later waren het vooral het levenslied en polka's die bij de piraten meer aan bod kwamen. “Klopt, er zijn veel vaste luisteraars die elke uitzending klaar zitten om te luisteren. Er worden nog steeds verzoekjes aangevraagd en dat is ook wel de charme van ons vak. En sinds internetradio komen deze zelfs uit het hele land, zelfs van de jeugd, want ook piratenmuziek wordt steeds populairder bij de jeugd. Grappige hieraan is: veel mensen kenden 'Radio de Ijsbeer' al van naam, nu hebben ze er ook een gezicht bij.”

Tijdrovende hobby
Naast in zijn eigen timmerbedrijf steekt Willian veel tijd zijn hobby. Doordeweeks treft hij de voorbereidingen voor de uitzending in het weekend. “Ik zit elke avond wel een uurtje in mijn studio en dan zoek ik de muziek uit voor de uitzending. Dat is leuk om te doen, ik haal voldoening uit mijn hobby, dan voelt het niet als tijdrovend. En zolang ik het leuk vind, blijf ik ermee doorgaan. Ik heb een slordige 1000 cd’s, 6000 vinyl singletjes en lp’s en natuurlijk een mega uitgebreide verzameling mp3 bestanden op mijn computer. Ik wil alles hebben, elk nieuw nummer wil ik mijn collectie hebben. Vroeger rende ik als het ware naar de muziekwinkel, tegenwoordig brengen de artiesten hun cd’s zelf of sturen ze hun files door. Ik draai mp3 files maar ook nog ouderwets lp’s, alles wat men wil en om het iedereen naar hun ‘muzikale’ zin te maken. En 'Radio de IJsbeer' is altijd live!!

Radio de IJsbeer is te beluisteren op woensdag van 18.00-20.00 en zaterdags van 09.00-13.00 uur

www.muziekexpress.com