Onze collectie en exposities sluiten aan bij actuele vraagstukken..

Het Afrika Museum geeft je een helder beeld van een onmetelijk  groot en veelzijdig continent. Dompel je onder in de bijzondere verhalen die het Afrikaanse continent je te vertellen heeft. 

Van traditioneel naar modern
Samen met brandmanager Pim Burgers en conservator Annette Schmidt maken we een wandeling door het museum. Wat ons als eerste opvalt is dat het museum een gedaanteverwisseling onderging. Jaja, wees niet ongerust, het traditionele Afrika zoals wij dat kennen komt zeker aan bod. Prachtige traditionele kunstwerken vervaardigd in ver vervlogen tijden. Maar er is ook veel aandacht voor het moderne Afrika. Creatief, kunstig, krachtig, innovatief, dynamisch, duurzaam en inspirerend en cultureel enorm rijk. Het Afrikaanse continent is zeer divers. Het telt maar liefst vierenvijftig landen en kent meer dan tweeduizend talen. Tel het grondgebied van China, De Verenigde Staten, Polen, Duitsland, Nederland, India, Turkije, Finland, Suriname en Brazilië bij elkaar op, zó groot is Afrika.

Annette: “We willen het Nederlandse publiek in contact brengen met de diversiteit van het Afrikaanse continent, opdat ze het werelddeel beter kunnen plaatsen. Muziek, cultuur en mode bijvoorbeeld zijn van een hoog niveau. Elementen daarvan worden geïntegreerd in de westerse kunst, mode en muziek.”

Smartphones
Afrika, een continent dat overal op de wereld haar stempel drukt. Pim: “Denk aan de ertsen coltan en kobalt uit de mijnen van Congo. Deze ertsen vormen onmisbare grondstoffen voor onze smartphones, tablets, laptops en elektrische auto’s. De wetenschap in Afrika staat op een hoog niveau. Afrika is overal.”

Museumpark
We lopen door het buitengebied van het museum: het Museumpark. Het ziet er strak uit, al die traditionele, lemen huizen. Pim: “De woonerven geven een beeld van de traditionele architectuur op het platteland in Ghana, Lesotho, Mali en Benin. Maar dat is geen compleet beeld van Afrika. Afrika is een modern, divers continent, bijna de helft van alle inwoners woont in enorme megasteden met miljoenen inwoners.” Annette: “Daarom vind je in de huizen zelf hier moderne thema’s uitgewerkt zoals migratie, architectuur en identiteit. We richten ons spelenderwijs op families en schoolkinderen.” In het Museumpark wordt elk jaar het Keti Koti festival gehouden, ter viering en herdenking van de afschaffing van de Slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen. 

‘Heden van het Slavernijverleden’
Van buiten naar binnen, we lopen de zaal in naar de tijdelijke expositie ‘Heden van het Slavernijverleden’. Wandelend door de tentoonstelling  leren we dat in vorige eeuwen mensen uit Afrika gevangen werden genomen of verhandeld en als slaafgemaakten onder erbarmelijke omstandigheden naar Noord- en Zuid Amerika werden vervoerd om daar op de plantages te werken. Ook Nederlanders deden aan de slavenhandel mee. Pas in 1863 werd in Nederland de slavernij afgeschaft. De expositie is zeer boeiend, met vele, actuele thema’s, zoals migratie, de zwarte Piet discussie, racisme en de Black Lives Matter - beweging. Annette: “Onze wisseltentoonstellingen en onze collectie sluiten aan bij de moderne, maatschappelijke vraagstukken. Met deze expositie willen we een bijdrage leveren aan het actuele debat door mensen te voorzien van informatie. We geven diverse stromingen en meningen een podium, en laten zien waar ze voor staan. Maar ook vertellen we de bezoekers waar ze meer informatie kunnen vinden over deze onderwerpen. De tentoonstelling is meerstemmig, meerdere mensen en groepen komen aan het woord.”

Migratie
We plaatsen een onderwerp in het licht: 'migratie'. Annette: “Slechts 5 procent van de migratie uit Afrika is gericht op Europa. De overige 95 procent vindt plaats binnen het continent zelf. Mensen trekken van het ene naar het andere land. Afrikanen migreren ook in toenemende mate naar China. Deze migratie heeft alles te maken met de kansen en ontwikkelingen die men op andere plekken ziet.”

Roofkunst

Een ander actueel thema is 'roofkunst', kunst die eigenlijk in Afrika thuishoort, maar door ontvreemding in Europa is beland. Annette: “We hebben een grote collectie, waarvan de herkomst zeer divers is: verkregen uit schenkingen, legaten, ruil, verzamelreizen en aankoop. Slechts een klein deel bestaat uit roofkunst, gelukkig. Momenteel zijn we aan het traceren waar onze collectie vandaan komt. Deze herkomstgeschiedenis willen we goed in kaart brengen en daarin zeker transparant zijn naar de landen van herkomst van de collectie. Het is belangrijk om te weten dat het Afrika Museum de kunstwerken beheert, wij zijn niet de eigenaar. Wij zijn een Rijksmuseum, een deel van de collectie is eigendom van het rijk, een deel is eigendom van de Congregatie van de Heilige Geest (zie kader). Zij beslissen straks over het lot van eventuele roofkunst.”

Veelzijdig
We staan alweer bij de uitgang na een boeiende rondleiding. Pim: “Jullie hebben het nou gezien, hè, Afrika is een veelzijdig continent. Het museum is interessant voor vele doelgroepen, jong en oud, kunstliefhebbers, mensen die meer willen weten over hedendaagse debatten. Voor degenen die een eerste kennismaking met Afrika zoeken, maar ook voor degenen die zich willen verdiepen in dit reusachtige en gevarieerde continent.”

Meer weten over het Afrikaanse continent? Breng eens een bezoekje aan het Afrika Museum; je weet niet wat je ziet!

Opgericht door paters
Het Afrika Museum is in 1954 opgericht in Villa Meerwijk in Berg & Dal, door pater Piet Bukkems (1900-1970), een gepensioneerde missionaris. Dit kon dankzij de hulp van de paters van de Congregatie van de Heilige Geest, want zij verzamelden Afrikaanse religieuze kunst en gaven hun collectie in bruikleen aan het museum.

Fusie en een breuk
Na de fusie in 2014 werd het Afrika Museum, samen met het Museum Volkenkunde in Leiden en het Tropenmuseum in Amsterdam, onderdeel van het Nationaal Museum van Wereldculturen. Begin maart werd bekend dat de paters van de Congregatie van de Heilige Geest per 31 december 2024 het huurcontract met het Nationaal museum van Wereldculturen opzeggen. De breuk is een gevolg van een verschil van inzicht over de koers van het Afrika Museum.

De wisselexpositie ‘Heden van het Slavernijverleden’ is momenteel te bezichtigen tot eind augustus. Vanaf september is het de beurt aan ‘Helende Kracht’, een tentoonstelling over spiritualiteit en alternatieve geneeswijzen. 

Bezoekersinformatie
Het museum is dinsdag t/m vrijdag geopend van 10.00 tot 17.00 uur en zaterdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Tijdens de landelijke schoolvakanties van alle regio’s is het museum ook op maandag open.

Afrika Museum
Postweg 6
6571 CS Berg en Dal
Tel: 088 - 00 42 800

www.afrikamuseum.nl