‘De Kameleon’ in de Kraaijenbergse plassen

De Kraaijenbergse Plassen bij Beers zijn verrijkt met een nieuw kunstwerk. Kunstenaar Juul Baltussen kreeg carte blanche om een opvallende toevoeging voor dit natuur- en recreatiegebied te ontwerpen en realiseren. Het resultaat is een werk dat Juul niet eerder maakte: een sculptuur die als nieuwe blikvanger uit het water oprijst.

Watertappunten in elke kern van de voormalige gemeente Sint Anthonis, een imposant Titus Brandsma-monument in Boxmeer en het Vrijheidsmonument in Overloon: het zijn slechts enkele voorbeelden uit de lange reeks kunstwerken van Juul Baltussen. De kunstenaar uit Westerbeek staat bekend om zijn expressieve, fantasierijke smeedkunst en sculpturen, vooral uitgevoerd in metaal. Al deze werken hebben één ding gemeen: ze staan op het lánd. Nooit eerder maakte Juul een kunstwerk ín het water, tot hij ‘De Kameleon’ ontwierp.

Geen tekening of schets
“Mijn uitgangspunt was dat ik iets wilde maken dat uit het water zou komen”, vertelt Juul over het ontstaan van zijn kunstwerk. “Hierin wilde ik graag de vrije hand hebben. Zoals altijd wanneer ik een opdracht ontvang, verdiepte ik mij eerst in de omgeving. Op de locatie waar het kunstwerk moest komen, bleken vroeger veel exoten te hebben geleefd. Dat bracht me op het idee van een kameleon: een dier dat zich steeds aanpast aan zijn omgeving en zo de veranderlijkheid van mens én natuur laat zien. Ik maak vooraf nooit een tekening, dat belemmert me in de vrijheid bij het maken.”

Verhaal van het gebied
In zijn werkplaats ging Juul, onder het genot van klassieke muziek, aan de slag. “Ik verzamel aambeelden en had er ooit een gekocht in de Beersche Overlaat. Het leek me leuk om dat weer terug te brengen naar de plek waar hij vandaan komt, daarom verwerkte ik het in het kunstwerk. De stalen sokkel die ik heb gebruikt is geleverd door Koninklijke Smals. Deze firma speelde een grote rol bij het uitgraven van de recreatieplassen. De sokkel is gemaakt van een onderdeel van een van haar schepen, genaamd ‘De Vierlingsbeek’. Ik hou ervan dat mijn kunstwerken een verhaal vertellen, een verhaal van het gebied. ‘De Kameleon’ maakte ik van Cortenstaal. Het hele maakproces duurde een paar maanden.”

Meedraaien met de wind
Een twaalf meter lange paal, bedoeld als fundament voor het kunstwerk, is tot tien meter onder het wateroppervlak in de bodem van de Kraaijenbergse Plassen geheid. Met een werkponton vol gereedschap kon Juul, na een half uur varen vanaf Linde, de locatie bereiken. “Op het water hebben we alles opgebouwd. Ik gebruikte vijfentwintig kilo lood om het kunstwerk te balanceren, zodat het met de wind kan meedraaien. Afhankelijk van waar je staat verandert het zicht op het beeld, precies zoals in de natuur.” ‘De Kameleon’, die tot stand kwam in samenwerking met verschillende regionale partners, werd vanaf de wal onder grote belangstelling feestelijk onthuld. KwarTAALdichter Charlotte Selten schreef er een passend gedicht bij, dat een op zichzelf staand kunstwerk is en aan de waterkant te lezen valt. “De mensen vinden het mooi, en dat vind ik belangrijk,” besluit Juul.