Merdeka untuk rayat Maluku

Zeventig jaar Molukkers in Gennep

In maart was het precies zeventig jaar geleden dat de eerste groep Molukse KNIL-militairen per boot in Nederland arriveerde. Er volgden nog elf schepen met zo'n 12.500 Molukkers. Het plan was om de groep voor een half jaar te huisvesten, maar een terugkeer naar de Molukken bleek ingewikkeld - net als de relatie met Nederland. Vandaag de dag is de relatie met de Nederlanders prima. Het oud zeer richting de Nederlandse regering, wegens het niet nakomen van de afspraak blijft echter nog steeds.

Ik spreek erover met Tina Mokkink en Jockie Hutuely.

“De Molukse KNIL mannen met hun gezinnen die op 21 maart 1951 arriveerden hadden in dienst van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) gevochten aan Nederlandse zijde tijdens de kolonisatie en ook in dekolonosatieoorlog. Hun ontslag uit de militaire functie zorgde ervoor dat hun trots, hun status hen was ontnomen“, zegt Tina.

KNIL
Op 17 augustus 1945 riep Indonesië de onafhankelijkheid uit en in december 1949 draagt Nederland de soevereiniteit over aan de Indonesische federatie. Terugkeren naar de Zuid-Molukken, wat de militairen en hun families het liefst wilden, kon niet. De Molukkers riepen op 25 april 1950 hun eigen republiek (RMS) Republiek Maluku Selatan uit, maar Indonesië had inmiddels het gezag hersteld.

De Molukkers waren in die tijd een goed getraind leger en dat vormde een gevaar voor Indonesië. Nederland zat in zijn maag met de KNIL militairen, de beste optie was hen tijdelijk naar Nederland te brengen om Indonesië niet voor de voeten te lopen. Zo'n zes maanden zouden ze in Nederland blijven, dachten de Molukkers. Maar de maanden werden jaren. Een terugkeer naar de vrije Molukken blijft nog altijd hun wens. De RMS strijd blijft doorgaan van generatie op generatie.

Alhoewel loyaal aan Nederland voelden de Molukkers zich hier in de steek gelaten. Tot in de jaren zeventig is het idee van een tijdelijk verblijf in Nederland dominant gebleven. Er ontstaat woede en frustratie in de tweede generatie omdat afspraken van de nederlandse regering niet worden nagekomen. President Soeharto van Indonesië kwam naar Nederland, aanleiding voor een aantal Molukkers om de eerste politionele actie uit te voeren: in Wassenaar bestormen ze de ambtswoning van de Indonesische ambassadeur, om onderhandeling met de president Soeharto op te eisen na twintig jaar. Ook wilden ze aandacht vragen voor hun situatie: de uitzichtloze positie van de Molukse gemeenschap, met grote problemen rond bijvoorbeeld werkloosheid. Verder in de jaren zeventig leidt dit tot gewelddadige treinkapingen en gijzelingsacties.

Woonoord Genapium
In Gennep bleef de Molukse gemeenschap sinds de aankomst zeventig jaar geleden nagenoeg op dezelfde plek: eerst in het kamp Genapium waar twaalf Molukse gezinnen woonde, later werden dat er meer. Gennep was een DUW- kamp: De Dienst uitvoerende Werken was een vooroorlogse overheidsorganisatie die werkgelegenheidsprojecten organiseerde. De Molukse kampen stonden onder het beheer van het Commissariaat AmbonezenZorg CAZ, een onderdeel van het Ministerie van Maatschappelijk Werk.De Molukkers hadden geen inkomen, geen pensioen en de eerste jaren was hun huisvesting erbarmelijk.

Hier in de buurt waren er twee woonoorden: in Plasmolen en in Gennep. Vanaf de jaren zestig werden steeds meer Molukkers vanuit hun woonoorden in Molukse wijken verspreid over het land gehuisvest. Veel gezinnen verhuisden van Plasmolen naar het woonoord ‘Genapium’ in Gennep.

Er heersten strenge regels: de bewoners mochten hun woonoord niet verlaten en niet werken. Er was een centrale keuken en Nederlandse koks kookten eten voor alle gezinnen. De Molukkers leerden toen spruitjes en stamppot kennen, later zijn het de vaders die koken voor de grote gezinnen. In  Genapium waren twee barakken ingericht voor algemeen gebruik met een gemeenschappelijke douche- en wasruimte, kantine, centrale keuken en de dokterspost, tevens ziekenboeg en kraamafdeling. Jan Linders met zijn wagen zorgde voor de levensmiddelen. De bewoners mochten niet werken en kregen zakgeld, gemiddeld drie gulden per week voor een gezin. In 1956 wordt de zelfzorgregeling ingevoerd. Dit betekent dat de mensen in principe zelf in hun eigen levensonderhoud moeten voorzien. Door de Molukse gemeenschap wordt fel tegen de zelfzorgregeling geprotesteerd. Men vindt dat de overheid verantwoordelijk is voor hun komst en de zorg die daaruit voortvloeit.

Acceptatie
Er kwam langzaam een proces op gang. De mensen zagen dat het mogelijk was om te investeren in een toekomst in Nederland maar ze wilden ook opkomen voor rechten van Molukkers op de Molukken. Dit jaar werd er door de jongeren een vlaggen- en ballonnen actie gehouden voor de rechten van de Molukkers op de Molukken. “De Nederlandse overheid was met de focus op uiteindelijke terugkeer te lang voorbijgegaan aan de problemen in de Molukse gemeenschap. ”

Molukkers horen erbij
Vandaag de dag maakt de Molukse gemeenschap onderdeel uit van de Gennepse samenleving en is volledig geïntegreerd in Gennep, op school, in het zakelijk leven en in het verenigingsleven. In de nieuwe wijk daar waar ‘Genapium’ was, staat nu het Moluks monument en er worden nog steeds drie straten bewoond door enkel Molukkers. Uiteraard zijn er daarvan ook velen getrouwd met Nederlanders en uitgevlogen naar andere delen van Gennep of daarbuiten.

Tjenke Muda
De Molukkers hebben een eigen wijkgebouw, de stichting ‘Tjenke Muda’. Daar is iedereen van harte welkom voor activiteiten, samenzijn, feesten en natuurlijk om lekker te koken. Want als Molukkers érgens goed in zijn is het koken en gastvrijheid. Elke dinsdag is er van 10.00-16.00 uur een Molukse dagopvang voor ouderen. Ze mediteren, doen aan hersen- en geheugentraining, zingen en natuurlijk wordt er heerlijk gekookt en gegeten. Iedereen is van harte welkom op de dagopvang, of men de Maleise taal verstaat op niet, is niet van belang.