Onze namen

Namen gebruiken we om mensen en dingen te benoemen. Namen hebben we nodig om te zeggen wie en wat we bedoelen. Zonder namen kunnen we personen en zaken niet of slechts heel gebrekkig aanduiden. Een taal zonder namen is niet denkbaar. Door de naam, die we dragen, worden we van anderen onderscheiden, geïndividualiseerd.

Het recht op een naam
Iedereen heeft recht op een naam. Dit kunnen we een elementair ofwel fundamenteel recht noemen. Elk mens krijgt er reeds mee te maken voordat hij zich hiervan bewust kan zijn. Dit recht wordt In de artikelen 4 tot en met 8 van ’het Burgerlijk Wetboek’ geregeld.

De algemene regels zijn:

• Eenieder heeft de voornamen, die hem in zijn geboorteakte zijn geleverd
• De achternaam van een wettig, gewettigd of geadapteerd kind is die van zijn vader.
• De achternaam van een onwettig kind, is die van zijn vader indien deze het kind heeft erkend en anders die van zijn moeder.

Wijziging van namen

Voornamen kunnen gewijzigd worden krachtens een beschikking van de rechtbank, die in de registers van de burgerlijke stand wordt ingeschreven. De rechtbank zal een verzoek tot zo’n wijziging slechts inwilligen als betrokkene de wenselijkheid ervan voldoende kan aantonen.

Wijziging van de achternaam geschiedt bij Koninklijk Besluit. Hierbij moet men voldoen aan zwaardere eisen dan bij de behandeling van een verzoek tot wijziging van een voornaam. Hier geldt o.a. de voorwaarde dat het verzoek tot wijziging wordt gepubliceerd in de Nederlandse Staats- courant. Gedurende 6 maanden kunnen belanghebbenden daarna bezwaren tegen de gevraagde wijziging bij de minister van Justitie indienen. Het verzoek zal uiteindelijk slechts worden ingewilligd als het gedaan is om een bijzondere reden.

Richtlijnen
Met betrekking tot wijziging van de achternaam heeft de minister van Justitie richtlijnen gegeven.  Volgens deze richtlijnen komen o.a. voor wijziging in aanmerking achternamen, die kennelijk onwelvoeglijk of bespottelijk zijn, en achternamen, die zo veelvuldig voorkomen dat zij een onvoldoende onderscheidend vermogen hebben.

Verder wordt in de richtlijnen aangegeven wanneer wijziging van de achternaam van een kind in die van zijn opvoeder mogelijk is. In het algemeen is het in het belang van het kind dat het dezelfde naam draagt als de andere leden van het gezin, waarin het wordt opgevoed. Een verschil in naam in een gezin roept vaak bij derden vragen op, die als hinderlijk worden ervaren. In de richtlijnen noemt men 4 groepen van kinderen: stiefkinderen, pleegkinderen, kinderen uit een buitenhuwelijkse samenleving en kinderen uit één-ouder gezinnen.

Kinderen uit één-oudergezinnen
De laatste groep is met ingang van 1 juni 1980 aan de richtlijnen toegevoegd. In de toelichting bij dit nieuwe onderdeel wordt het volgende geschreven: De behoefte om door naamswijziging eenheid van achternaam in het gezin van de moeder te krijgen, zal meestal het motief zijn om een verzoek te doen voor deze wijziging. Als waarborg voor de bestendigheid van de bijzondere gezinssituatie is niet alleen de eis gesteld dat de moeder na de ontbinding van het huwelijk of na de verbreking van de relatie met de erkenner het kind gedurende 5 jaren alleen heeft opgevoed maar ook dat wijziging van deze situatie niet te verwachten is.

Minderjarige kinderen, die overeenkomstig deze richtlijnen de naam van hun moeder hebben gekregen, kunnen op hun verzoek na het bereiken van de meerderjarigheid hun oorspronkelijke achternaam herkrijgen. Een soortgelijke mogelijkheid bestaat voor de stiefkinderen, pleeg- kinderen en kinderen uit een buitenhuwelijkse samenleving, waarvan tijdens de minderjarigheid de achternaam gewijzigd is.

De praktijk
Tot besluit geven we nog enkele cijfers, waaruit blijkt hoeveel aanvragen om verandering van achternaam zijn behandeld en in hoeveel gevallen deze hebben geleid tot een gunstige beschikking van de Kroon.

In 1977 zijn 1719 verzoeken om naamsverandering behandeld, waarvan er 1575 zijn toegewezen. In 1978 waren deze cijfers respectievelijk 1885 en 1754. Hieruit kan men de conclusie trekken dat meer dan 9096 van de behandelde aanvragen geleid hebben tot de gewenste naamsverandering. In de loop van de laatste jaren is het aantal verzoeken om verandering van de achternaam van stiefkinderen sterk gestegen.

Steeds meer mensen veranderen hun voornaam. Werden in 2015 bij de rechtbank nog 503 namen gewijzigd, in 2016 en 2017 steeg dat al naar respectievelijk 583 en 576. Voor dit jaar wordt eenzelfde aantal verwacht. Een duidelijke verklaring voor die stijging is er niet, meldt de Raad voor de Rechtspraak.

De meeste mensen dragen hun familienaam met trots, maar er zijn ook mensen die er niet blij mee zijn. Steeds meer mensen kiezen ervoor om hun achternaam te veranderen. In 2012 werden 1269 naamsveranderingen goedgekeurd, in 2018 was dit aantal gegroeid naar 2057.

Je kunt niet zomaar je voor- of achternaam veranderen. Je moet aan allerlei voorwaarden voldoen én er flink wat geld voor over hebben. Een naamswijziging kost je meer dan € 800.