Groot geworden door klein te blijven

Wie het over oude Wijchense bedrijven heeft, komt al snel uit bij Berko. Sinds jaar en dag is Berko onderdeel van de Wijchense industrie op bedrijventerrein Wijchen-Oost.

Het bedrijf begon klein, in de garage bij het ouderlijk woonhuis aan de Groene Geeststraat (Aalsburg). Sinds 1966 staat er een groot pand aan de Havenweg. Hoewel het bedrijf in de jaren is gegroeid, is het toch bewust een MKB bedrijf gebleven. “Daar zit een duidelijke filosofie achter,” vertelt oprichter Paul Kokke, “Wij zijn juist groot geworden door klein te blijven.”

Wortels
De wortels van Berko liggen bij 'Carrosserie- en wagenbouw G. Berben VOF', het bedrijf dat Drina Kokke-Berben en Gerard Berben in 1940 hadden opgericht. Drina was de moeder van Paul en Gerard was haar broer. Het bedrijf richtte zich op de plaatselijke markt en bouwde paardenwagens en cabines op vrachtwagens. Het waren moeilijke tijden in de jaren '40, midden in de oorlog terwijl alom armoede heerste. Na de oorlog ging het niet goed met het bedrijf. Eind jaren '40 stapte Kees Kokke, de man van Drina en vader van Paul, ook in het bedrijf om het voor faillissement te behoeden. Een van de veranderingen die hij doorvoerde, was de naamswijziging. Het werd Berko, een samensmelting van Berben en Kokke. Die naam was moderner dan de vorige. Ook voegde hij twee nieuwe onderdelen toe, namelijk de productie van landbouwwagens en aanhangers. Tevens kwam er een groothandel in assen, banden, wielen en wagenbouwartikelen. De groothandel bleek de grote motor achter het bedrijf, waardoor de winst niet eerlijk verdeeld kon worden. Daarom werd de oude VOF ontbonden, en ging Drina Kokke verder met 'Berko Technische Handelsonderneming Wijchen'.

Paul Kokke
Paul Kokke (1938) was de oudste van het gezin. Hij was al sinds zijn jeugd bezig met radiotechniek en elektronica, en was lid van een radioclub waar hij vooral dingen bouwde. Na zijn lagere school volgde Paul de opleiding HBS-B en HTS werktuigbouwkunde. In het praktijkjaar konden per HTS twee leerlingen vier maanden meedraaien in een project van de Marshallhulp. Paul leerde daar de fijne kneepjes van het ondernemerschap. In het laatste jaar van de HTS kwam Paul in aanraking met complexe systemen en nieuwe technieken. Zoals de elektronisch- en hydraulische 'kopiëerdraaibank', maar ook de persluchttechniek, iets wat in die tijd zeer vooruitstrevend en vernieuwend was. De techniekwetenschap ontwikkelde zich snel en Paul had goed in de gaten dat het belangrijk was om mee te gaan met de vernieuwingen.

Berko
Na zijn opleiding besloot Paul Kokke in 1959 voor zichzelf te beginnen. Dit was een teleurstelling voor zijn ouders, die hoopten dat hij het familiebedrijf zoals het bestond zou overnemen. Of anders moest hij maar bij Philips gaan werken, volgens zijn vader de andere logische vervolgstap. Maar Paul wilde eigen baas zijn, en een eigen bedrijf in persluchttechniek beginnen. Paul Kokke begon onder de vlag van het familiebedrijf als 'Berko Handelsonderneming Wijchen', met een startkapitaal dat hij leende van zijn moeder. De garage naast het ouderlijk huis diende als bedrijfspand. Het bedrijf groeide snel en in 1966 waren er veertien mensen in dienst.

Belangrijke klanten in de opstartfase waren Wijchense bedrijven zoals de timmerfabriek van Guelen, bouwbedrijven Giesbers en Oosterhout, en Van Roekels Rubber Matten fabriek. In die periode verbeterde Paul zijn machines en productieprocessen. Hij bracht de bekende Berko bouwcompressor BG 1200Tr en later de VT1400Tr op de markt, in een tijd waarin de bouw de motor was van de bloeiende economie. Dit bleek een schot in de roos. Er was een grote vraag naar betere bouwprocessen om de grote vraag aan te kunnen. De bouwcompressoren van Berko waren licht, ze maakten weinig geluid en waren elektrisch, uniek in die tijd en broodnodig voor de bouwwereld. Bijna alle aannemers in Nederland hadden er minstens één. De grotere bedrijven hadden er meerdere staan en de bouwconcerns hadden er wel enkele tientallen.

Vanaf de jaren '70 bood Berko steeds meer producten aan. Het bedrijf investeerde in de productie van compressoren voor de industrie en MKB. In Assen werd er een filiaal geopend voor verkoop, installatie en service. Berko verzorgde vanaf 1966 opleidingen en cursussen voor haar werknemers. Het scholen van personeel was een belangrijke kracht van Berko, waarmee het zich in die tijd onderscheidde van de rest.  

Van assemblagebedrijf tot servicebedrijf
Na 1978 verlegde Berko de koers naar ziekenhuizen en de voedingsmiddelenindustrie, aangezien de bouwmarkt verzadigd raakte voor hun producten en diensten. Later kwamen daar de chemie, de farmaceutische- en chipindustrie bij. Al deze sectoren verlangden naar perslucht van een hoge kwaliteit en een bijpassende dienstverlening.  In de jaren '80 was Berko volledig omgevormd van een assemblagebedrijf van compressoren tot een dienstverlener en servicebedrijf in persluchttechniek. In 1983 was Berko volledig geautomatiseerd, volgens Paul als een van de eerste bedrijven binnen het MKB. Een andere belangrijke verandering was de 24-uurs-service die beschikbaar werd gesteld op een andere manier dan die van de concurrentie. Om deze serviceverlening staat Berko vandaag de dag nog steeds bekend. Maar niet alleen in de service hanteert Berko sinds jaar en dag een andere werkwijze dan menig ander bedrijf. Zo gaat Berko niet mee in het idee van 'lean and mean', het idee dat de voorraden minimaal moeten zijn. De magazijnen van Berko liggen vol met artikelen en onderdelen, zodat alle courante machines, apparatuur en onderdelen direct leverbaar zijn. Dit zorgt ervoor dat er snelle service geleverd kan worden. Volgens huidig eigenaar Tom Kokke is dit het unieke bedrijfskapitaal van Berko.

“We kennen onze klanten door en door, zodat we de beste service kunnen leveren. Berko is bewust klein gebleven. Daarvoor zijn meerdere argumenten aan te halen. Ten eerste, als je meer dan vijftig werknemers hebt moet je zeer snel doorgroeien naar wel tweehonderdvijftig om in leven te blijven.
Je moet investeren in een extra dure managementlaag met een grote staf.
Het tweede argument is dat Berko het in haar branche bij meer dan vijftig werknemers niet zonder vreemd kapitaal zou kunnen stellen. Dan moet je de zeggenschap delen met de bank en ben je niet meer alleen de baas. En als er iets is dat ik niet kon accepteren, is het dat. En Marianne, mijn vrouw, kon als dochter uit een middenstandgezin ook niet accepteren dat een bank voortdurend over de schouder meekijkt en mee wil beslissen. Daarbij had ik mijn vrouw beloofd dat het weekend voor het gezin zou zijn. En met een groot bedrijf kun je dat niet garanderen.”

Marianne was ook een grote stille kracht achter Berko. Zo stonden de compressoren BG 1200Tr bekend binnen het bedrijf als 'Mariannekes'. Ze had veel inzicht in financiën. Tot haar overlijden werkte Marianne als controller voor Berko. Paul Kokke is nog steeds actief als adviseur van het bedrijf. Het complete verhaal van Berko is te lezen in 'Groot geworden door klein te blijven', van Paul Kokke en Rob Wolf.

www.berko.eu