Gewoon er zijn

Vrijwilligers VPTZ Land van Cuijk/Hospice de Cocon

Hospice de Cocon is gevestigd in een vrijstaand huis in de dorpskern van Sint Anthonis. Dit hospice biedt plaats aan vier terminale gasten. VPTZ, Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg, staat dag en nacht klaar voor hen die de laatste levensfase thuis willen doorbrengen. Maar liefst 75 vrijwilligers dragen VPTZ Thuis en de Cocon een warm hart toe. Topic ging in gesprek met Rein Jilesen uit Haps (73) vrijwilliger in de terminale thuiszorg en Daphne Manders (22) uit Langenboom vrijwilliger in Hospice de Cocon.

Rein werkte jarenlang als onderwijzer. Na zijn pensionering wilde hij iets heel anders gaan doen. In 2013 besloot hij vrijwilliger te worden bij de VPTZ voor twee nachten per week. Dit avontuur startte met een cursus. Coördinator Miranda van den Broek: “Wie vrijwilliger wordt bij de VPTZ volgt altijd eerst een cursus omdat zij in de thuissituatie als enige vrijwilliger aan het werk zijn. Bij de Cocon is dit anders: vrijwilligers werken hier met z’n tweeën. Hier, bij de Cocon, kun je direct instappen en op een later tijdstip de cursus volgen.” “Dit was een van de beste cursussen die ik ooit gevolgd heb,” vertelt Rein, “op verschillende vlakken als communicatie, gevoelens, observatie raak je bekend met de terminale zorg. Ook leer je praktische handelingen als tiltechnieken. Daarnaast bezochten we een crematorium en een uitvaartcentrum, ik liep een nacht stage in de Cocon en sprak ervaren verpleegkundigen. Naast dat ik er veel van leerde is het fijn contact te krijgen met collega-vrijwilligers. Goed voorbereid ging ik aan de slag.”

Daphne wilde zich naast haar studie Social work in Nijmegen en haar werk in de gehandicaptenzorg ook graag inzetten als vrijwilligster. “Ik vroeg aan coördinator Miranda of ik niet te jong was. Leeftijd maakt niet uit, als je maar een warm hart hebt, was het antwoord. Tijdens het intakegesprek dat iedere vrijwilliger krijgt, werd ik hartelijk ontvangen, het klikte goed. In december 2019 ging ik aan de slag voor gemiddeld vier uur per week.”

De VPTZ Thuis vrijwilligers die werken in de regio die loopt van Holthees tot Grave, weten dankzij een voorafgaande intake van de coördinatoren precies waar ze terecht komen. Hoe is de situatie? Is er een hoog/laagbed? Verblijft er familie in huis? Is er een sleutelkastje? De kracht van VPTZ is de snelheid waarmee gestart kan worden met zorg verlenen. Wanneer ‘s morgens een intakegesprek heeft plaatsgevonden, kan er diezelfde nacht van 23.00 tot 7.00 uur al een vrijwilliger aanwezig zijn. Ook zijn de vrijwilligers er overdag als dat gewenst is zodat familie even iets voor zichzelf kan doen. De werkzaamheden in de thuissituatie zijn divers. Rein: “Je belangrijkste taak is: er zijn. Er zijn voor de terminale persoon, maar ook voor familieleden. Hierbij moet je je blijven realiseren in het meest intieme moment van een gezin te komen. Bij een overlijden wordt dit nog intiemer. Wanneer ik voor het eerst bij iemand binnenstap, zorg ik tijdens de kennismaking dat het ijs snel breekt. Vervolgens regel ik enkele praktische zaken, zoals een rondleiding door het huis en het dossier lezen. Iedere vrijwilliger schrijft een verslagje van zijn dienst, dit wordt ook gelezen door de coördinatoren.”

Waar de VPTZ vrijwilligers dag en nacht in touw zijn, geldt dit voor de Cocon alleen overdag, van 7.00 tot 23.00 uur. Ze werken in blokken van vier uur. In de nacht is er nachtzorg van Pantein. Daphne: “Wanneer je aan vrijwilligerswerk in een hospice denkt, denk je misschien meteen aan de dood, maar het is veel meer dan dat. Niet iedereen ligt vierentwintig uur op bed, onze gasten hebben een terminale indicatie tussen nul en drie maanden. Het zijn vaak heel kleine dingen die ik doe: een praatje maken, gewoon even een arm om iemand heen slaan, voorlezen, een spelletje doen, handmassage geven, je voelt wel aan wat nodig is. Natuurlijk voer je ook gesprekken over hoe vervelend het allemaal is. Verdriet mag er zijn, je hoeft het niet mooier te maken dan het is. Mijn belangrijkste taak is zorgen dat de Cocon een tweede thuis is voor de gast én voor de familie. Ook zij hebben vaak een luisterend oor nodig.” Miranda: “Familie kan hier weer kind of partner zijn, ze mogen het mantelzorgen loslaten. We ontzorgen hen en bieden een zo goed mogelijk thuisgevoel. Omdat er twee vrijwilligers zijn bij vier gasten is er eigenlijk altijd tijd. Voor de zorgmomenten komt de thuiszorg en eigen huisartsen bezoeken de gasten, dus ja het is ook wel eens druk in huis, maar we proberen altijd de rust te bewaren.”

Ook in de thuissituatie is zorg voor familie belangrijk. Rein: “Eigenlijk kom je in hoofdzaak voor de partner of de kinderen, zodat zij kunnen rusten. Voordat die gaan slapen heb je vaak mooie gesprekken. Ondanks het verdriet zijn er ook mooie momenten. Humor is hierbij erg welkom, dat breekt de zware lucht. Maar ook al zit je gezellig te praten met een familielid, het is ook jouw taak te zorgen dat ook hij of zij aan rust toekomt, dus naar bed te sturen. Het bewaren van rust is belangrijk, vooral als iemand sterft. Mensen zijn dankbaar dat ze niet alleen zijn in zo’n situatie. En als er problemen zijn kun je altijd de thuiszorgmedewerkers inschakelen.”

Na een overlijden komen vrijwilligers bij elkaar voor een evaluatie, waar ruimte is om alles, ook minder leuke dingen te bespreken. Rein: “Omdat we collega-vrijwilligers in de thuissituatie niet ontmoeten zijn er koffiemomenten georganiseerd. Deze zijn bedoeld om elkaar te leren kennen en ook situaties te bespreken. Je leert van elkaar.” Daphne: “Ook binnen de Cocon is er altijd een luisterend oor wanneer je dat nodig hebt.”

“De grote gevarieerdheid aan situaties en mensen, en hoe je er in moet participeren maakt het werk leuk. Ieder laten we in zijn waarde en bieden een luisterend oor. Met als kernwoorden, ER ZIJN!” besluiten Rein en Daphne.

VPTZ Thuis en de Cocon zijn nog op zoek naar vrijwilligers, vooral voor de vrijwillige terminale zorg thuis. Of je nu 18 of 80 jaar bent, ieder die een warm hart heeft, een luisterend oor kan bieden en wat bagage meebrengt en kan dragen is welkom.

www.vptzlandvancuijk.nl/hospice-de-cocon