Grafica Monique van Haasteren

Vijftig jaar geleden maakte Monique van Haasteren uit Overasselt haar eerste ets. Toen nog niet wetende dat dit het begin was van een prachtige carrière. Monique studeerde grafiek, een ambacht binnen de beeldende kunst, in Rotterdam en Dublin, maar de belangrijkste docent was haar vader. Inmiddels worden haar prenten wereldwijd getoond, ze won de BAS Grafiek Award en is er een van haar werken in de collectie van het Rijksmuseum opgenomen.

Monique van Haasteren (57) werd, net als kunstschilder en etser Rembrandt van Rijn, geboren in Leiden. Met een vader die studeerde aan de Kunstacademie en een huis vol boeken werd de creativiteit en liefde voor kunst haar met de paplepel ingegoten. Monique: “Mijn vader nam me vaak mee naar musea en galeries. Een herinnering die ik daar aan heb, is dat hij me optilde in het Rijksmuseum bij een werk van Hercules Seghers, ook wel de etsvader genoemd. Kijk Monique, zei hij, dit zijn etsen. Ik word later etser, was mijn antwoord. Ik heb mooie herinneringen aan vroeger.” Eigenlijk was ze te jong, maar rond haar zevende jaar ging Monique met haar zus naar een kunstklasje in Leiden. “Daar leerde ik allerlei technieken en maakte er mijn eerste ets.”

Verwondering bij eerste afdruk
Etsen is een indirecte techniek, je ziet niet meteen wat je maakt. Allereerst wordt een zinken plaat geprepareerd, gepolijst en voorzien van een waslaag. In de waslaag wordt getekend en komt het zink weer tevoorschijn. Dan gaat de plaat in een zoutbad, en wordt de tekening in de plaat gebeten. De plaat wordt ingeïnkt, er wordt vochtig papier opgelegd en hij wordt door de etspers gehaald. De drukinkt wordt in het papier geperst. In vele stappen wordt de prent vervolgens van licht naar donker opgebouwd. “Deze technieken kan ik thuis uitvoeren, daar heb ik een grote en kleine pers staan. De verwondering wanneer je de eerste afdruk ziet, fascineert me nog steeds. Gedurende het proces kan er van alles gebeuren, ook dingen die je niet gepland had. Ik reageer altijd op mijn eigen werk, er is altijd weer een vervolg.”

Gekke experimenten
Na haar middelbare school kon Monique niet wachten om naar de Kunstacademie in Rotterdam te gaan. “Mijn schriften op de middelbare school stonden vol met tekeningen, niet met aantekeningen.” Op het National College of Art & Design in het Ierse Dublin specialiseerde ze zich in grafiek op groot formaat. “Ik heb mazzel gehad dat ik goede docenten had die open stonden voor mijn gekke experimenten. Dankzij hen heb ik een goede basis geleerd. Etsen heeft iets oers, iets alchemistisch. Altijd zit ik te denken hoe ik kan experimenteren, dan zie ik een glas cola staan en denk ik, zou je ook met cola kunnen etsen? Het verhaal is nooit af, zo blijf ik mezelf verrassen.”

Iedereen en alles met elkaar verbonden
Nog steeds komt Monique graag in het land waar ze studeerde, Ierland. “Als klein meisje had ik al een obsessie voor grote stenen, megalieten, die vaak op prachtige plekken staan. Wanneer ik in Ierland of andere landen ben waar deze stenen staan, voel ik verbinding met het verleden, heden en toekomst. Mijn werk gaat over verbinding, ik geloof dat iedereen en alles met elkaar verbonden is. Het geeft me inspiratie, zo’n bijzondere plek in de natuur met grote stenen is voor mij geen landscape maar sensescape. Mijn schetsboeken zijn mijn speeltuin. Ik teken elke dag, mijn huis ligt vol met honderden schetsen, maar een etsplaat is altijd anders dan de tekening die ik maakte.”

Genieten van verwondering
In Arnhem volgde Monique een docentenopleiding en begon al vroeg met lesgeven in haar vakgebied, ook in Rotterdam op de academie waar ze vroeger studeerde. Nadat dit door bezuinigen niet meer ging, begon ze vanuit huis met cursussen en workshops, om zo haar passie en kennis door te geven. “Het is een uitwisseling, ik probeer mijn leerlingen enthousiast en vertrouwd te maken met de technieken, en moedig ze aan te experimenteren, maar ìk leer ook van hen. Altijd is het genieten van hun verwondering van het resultaat van hun werk, dat vind ik het leukste aan lesgeven. Als het niet is wat ze in gedachten hadden, heb ik daar een antwoord op, zodat ze verder kunnen gaan. Kunst is ook spelen. Je moet bij etsen focus bewaren, je kunt niet denken aan de vergadering van morgen. Het is heerlijk volledig op te gaan in de flow.”

Prent in Rijksmuseum
Naast de verschillende exposities die Monique samen met een collega-kunstenaar organiseerde bij haar thuis, hangen haar werken over de hele wereld, zoals op dit moment bij de International Print Biennale in Yerevan Armenië. Ook de jury van de Art Awards viel het talent van deze kunstenares op. Met een bijzondere ets won Monique de BAS Grafiek Award 2022, waar ze naast de enorme eer duizend euro mee won. Van een oud-docent ontving Monique een tijdje geleden een telefoontje met de boodschap: “Wat leuk dat er een prent van je in het Rijksmuseum ligt!” “Ik was verbaasd, wist het niet. Wat bleek, galeriehouder Piet Clement had deze prent van me al een poosje in bezit. Bij zijn overlijden is een deel van zijn nalatenschap geschonken aan het prentenkabinet van het Rijksmuseum. Via een omweg is het er dus gekomen, maar het ligt er wel! Mijn vader, die helaas dit jaar overleed, heeft dit nog meegekregen. Met deze prent in het Rijksmuseum is de cirkel rond. Mijn vader was mijn grootste fan, maar ook mijn strengste criticus. Het geeft me voldoening als ik zie dat mijn werk mensen echt raakt, dat kun je niet sturen, het werk moet zijn werk doen. Naast dat dit ‘gewoon’ mijn vak is, is het absoluut mijn passie, elke dag ben ik er mee bezig. En wat zo mooi is, het creatieve stokje wordt weer doorgegeven in onze familie. Ik ben mijn neefje van dertien jaar aan het leren etsen. Mijn vader zou dit fantastisch hebben gevonden.”

www.moniquevanhaasteren.nl