Niemand kende mijn grote geheim

Taalambassadeur Rob Weijers

Taalambassadeur Rob Weijers zet zich in voor het vergroten van het bewustzijn rondom laaggeletterdheid. Als ervaringsdeskundige, Rob wist vijfenveertig jaar lang verborgen te houden dat hij laaggeletterd was, is hij betrokken bij verschillende mediacampagnes. Daarnaast geeft hij presentaties en adviseert hij instellingen, zoals ziekenhuizen, over manieren om het leven voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven gemakkelijker te maken.

“Mijn leven bestond uit twee personen,” vertelt Rob Weijers (65) uit Groesbeek. “Vijfenveertig jaar lang kende niemand mijn grote geheim. Naar de buitenwereld toe leek ik vrolijk, maar van binnen was ik angstig en verdrietig. Vooral ’s nachts lag ik uren te piekeren en sliep ik amper. Ik vond mezelf maar een domme jongen. Dit was ontzettend slecht voor mijn gezondheid. Op de basisschool kon ik al niet meekomen, daardoor werd ik uitgelachen. Dit zorgde ervoor dat ik spijbelde en me verstopte in een hut onder de grond in het bos. Daar voelde ik me veilig, maar leerde niets. Ik heb eens hulp gezocht, maar werd niet gehoord. Omdat ik me heel erg schaamde, heb ik toen besloten het geheim te houden. Zelfs mijn inmiddels overleden vrouw heeft het twee jaar niet geweten.”

Volop smoesjes
Altijd en overal liep Rob tegen de lamp, omdat hij niet kon lezen of schrijven. “Mijn eerste baan had ik bij een meubelmakerij. Met mijn handen werken vond ik mooi, dan vergat ik alles om me heen. ’s Nachts repeteerde ik de namen van verschillende kasten, omdat ik ze niet kon lezen. Helaas brandde de fabriek af, waardoor ik zonder werk kwam te zitten. Een uitkering aanvragen lukte me niet, ik kon de papieren niet invullen. Ik kwam bij een stratenmaker terecht. Van mijn collega’s leerde ik in een week tijd in de praktijk hoe ik een straat moest leggen. Van niets iets maken vind ik prachtig. Zo lang ik niet hoefde te lezen of schrijven ging het goed, was ik de vrolijke jongen. Maar er ging veel mis als dat wel moest. Omdat ik niet kon lezen op het doosje welke medicijnen voor mijn hart waren en welke voor diabetes, stopte ik een keer met de verkeerde medicatie, levensgevaarlijk natuurlijk. Smoesjes om mijn geheim te verbergen had ik volop. Toen ik op examen moest voor mijn werk, rolde ik mijn hand in het verband. Ook had ik altijd een lege pen bij me, of zei dat ik mijn bril was vergeten.”

Het alfabet leren
Het was zijn lieve vrouw die Rob een duwtje in de rug gaf om hulp in te schakelen. “Op het ROC leerde ik stap voor stap het alfabet. De lerares had veel geduld met me, daar ben ik haar heel dankbaar voor. Het lezen en schrijven ging steeds beter en ik bloeide op. In 2001 werd ik gevraagd om taalambassadeur te worden. Wat klein begon, werd steeds groter. Op een gegeven moment hing mijn foto in bushokjes en werd zelfs gevraagd om bij Omroep MAX aan tafel te komen zitten. Om zeker te weten dat ik goed aan zou komen bij het Mediapark, ben ik gaan proefrijden. Nooit eerder had ik borden kunnen lezen, wat altijd voor veel stress en verdwalen had gezorgd. Toen ik, met hulp van een navigatiesysteem, in Hilversum aankwam heb ik mijn vrouw gebeld, ik heb letterlijk staan dansen van blijdschap, nooit eerder had ik zo ontspannen gereden. Na de uitzending van Omroep MAX, kreeg ik veel reacties, ook van mijn broers en zussen. Zij wisten wel dat ik moeite had met lezen en schrijven, maar dat ik het echt niet kon, had ik zelfs hen nooit verteld. Dat had te maken met schaamte. Met deze openbaring viel er een enorme last van mijn schouders. Ik sliep veel beter en hoefde vijftig procent minder onder mijn tong te sprayen vanwege hartklachten. De twee personen die ik me voelde, werden weer één.”

Taalheldenprijs ontvangen
Robs missie om mensen, en vooral de jeugd, te informeren over laaggeletterdheid kreeg landelijke aandacht toen hij in aanraking kwam met de Stichting Lezen en Schrijven, opgericht door Prinses Laurentien. “Waar ik me voorheen nog in de schuur verstopte, trok ik nu heel Nederland door om lezingen en workshops te geven. Ik wil mensen bewust maken van het feit dat naar schatting 2,5 miljoen mensen moeite hebben met lezen of schrijven. Vooral voor ziekenhuizen door het hele land heb ik me ingezet om mee te denken hoe alles voor laaggeletterden duidelijk wordt. Denk aan een overzichtelijke routebeschrijving of minder moeilijke woorden in brieven. In 2016 ontving ik hiervoor de Taalheldenprijs. Deze prijs wordt uitgereikt aan mensen die zich op een bijzondere manier inzetten voor het verbeteren van taalvaardigheden en het bestrijden van laaggeletterdheid. Daar ben ik zo trots op als een klein kind. Nooit had ik verwacht dat ik überhaupt een prijs zou winnen.”

Eerder hulp vragen
Een doel dat Rob nu voor ogen heeft, is het bewustmaken van politie en rechters van het bestaan van laaggeletterdheid. “Er zijn veel mensen die hun recht niet kunnen halen omdat ze niet kunnen lezen of schrijven. Dan accepteer je iets dat niet klopt. Ik raakte ooit betrokken bij een auto-ongeluk waarbij ik flinke schade opliep. De fout lag bij een meisje dat geen Nederlands sprak. Met twee partijen die een taalprobleem hebben en de afwezigheid van de politie, is het lastig oplossen. Daarnaast wil ik me inzetten op het gebied van de politiek; ik heb bijvoorbeeld nooit kunnen stemmen, omdat je niet met z’n tweeën in een stemhokje mag. Nu ik wel kan lezen en schrijven sta ik als een heel ander persoon in de wereld, ik droom nu fijne dromen. Ik ben bezig met het schrijven van een boek over mijn leven, iets wat ik nooit heb durven dromen. Dat boek wil ik natuurlijk uitbrengen met een voorleesfunctie. Mijn vrijwilligerswerk als taalambassadeurs doe ik vooral voor jongeren, zodat ze eerder om hulp vragen. Je hoeft je niet te schamen. Voor mij was het zo’n opluchting dat ik hulp kreeg. Daar voel ik heel veel dankbaarheid voor.”