Vereniging “De Metworst”

“ZE ZIEN LOS!” klinkt het door de speakers. Paardenhoeven denderen over het mulle zand. Duizenden toeschouwers juichen en schreeuwen bemoedigende woorden vanachter honderden dranghekken. Boxmeerse jonggezellen gekleed in blauw/wit rijden in volle vaart op hun paard naar de finishlijn van een bijna achthonderd meter lang parcours. ’s Ochtends in alle vroegte wordt de renbaan geprepareerd op de doorgaande weg naar Vortum-Mullem. Dit eeuwenoude spektakel op carnavalsmaandag, een traditie van formaat is ‘De Metworst’.

Metworstmaandag 3.30 uur: Een groep van meer dan dertig Hoornblazers verzamelt bij café Cambrinus in Boxmeer. Sommigen zijn niet eens naar bed geweest. Behalve hun witte broek en blauwe kiel hebben ze nog wat gemeen; er staat kippenvel op hun rug. Ze mogen weer! De Hoornblazers hebben een bijzondere taak vandaag, de Metworstkoning en inwoners van Boxmeer met hun bekende reveille laten weten dat het Metworstmaandag is. Al eeuwenlang vindt op de maandag voor de vastenperiode de Metworstrennen plaats. Volgens de overlevering raakte freule Aleide in de vijftiende eeuw met haar koets van de weg. Boxmeerse ruiters schoten haar te hulp. Als dank daarvoor belastte de freule één van haar hoeves in Vortum-Mullem, de ‘Belaste Hoeve’, met een jaarlijkse erfbelasting. Sindsdien wordt elk jaar bepaald wie de zeven ellen lange metworst, een wegge, een brood, twee vaten bier en een halve varkenskop in ontvangst mag nemen door middel van een paardenrace.

4.00 uur: Vanachter de ramen van diverse huizen volgen reacties op het bekende deuntje dat de Hoornblazers Boxmeer in blazen. Enthousiaste mensen zwaaien, knipperen met de lampen of roepen een mooie boodschap. Een negatieve reactie is er nooit, behalve dan van iemand die de reveille gemist heeft. Vereniging “De Metworst” kent een grote achterban en meer dan vierhonderd leden tussen de één en negentig jaar. Het vijfkoppig Metworstbestuur heeft als taak de eeuwenoude traditie in stand te houden en de paardenrace voor iedereen aantrekkelijk en eerlijk te houden. De Vereniging telt verschillende werkgroepen. De Wedstrijdcommissie, Technische commissie, Hoornblazers, Knollencommissie, Gekkekar-commissie, Publiciteitscommissie, Archiefcommissie, Sponsor- en Jeugdcommissie worden bezet door betrokken vrijwilligers.

7.30 uur: Voor Hotel Riche wordt een erehaag gevormd om de reveille te blazen wanneer de Metworstruiters, allen ongetrouwd, geboren en getogen in Boxmeer, te voet voorbijtrekken op weg naar het Vortums Veld. Voorop in de stoet gaat de Gekkekar, voortgetrokken door een knol, met daarop de ‘Gek’ in zijn narrenpak. Sinds 1855 vervoert deze kar vol handbeschilderde afbeeldingen na afloop van de Metworstrennen de erfbelasting, goederen bestemd voor de Vereniging, naar Boxmeer. De Gekkekar komt alleen van stal voor de Metworst en bij speciale gelegenheden van de Vereniging.  

8.15 uur: In de startwei, aan het begin van het Vortums Veld, worden de ritten van de ruiters door loting bepaald. Maanden van voorbereiding zijn aan dit moment voorafgegaan. Wekelijkse konden zij sporttrainingen volgen, aangeboden door de Vereniging. Een week na carnaval begonnen de gratis paardrijlessen onder leiding van een professionele trainer voor nieuwe ruiters al, nauwlettend gevolgd door een actieve Jeugdcommissie. Deze verwacht dat de ruiters, die een paard, cap en bodyprotector in bruikleen krijgen, zich serieus inzetten. Wanneer het paardrijden voor hen de ‘wauwfactor’ heeft, gaat dat vanzelf. Om te beoordelen of de ruiters bekwaam genoeg zijn om deel te nemen aan de Metworstrennen, hebben zij een ruiterproef afgelegd aan een onafhankelijke jury. Er heerst rust, spanning en fijne sfeer in de startwei. De ene keer is er blijdschap bij de loting, bij de ander volgt een piepklein scheldwoord. Een ruiter kan deelnemen aan de strijd om de eretitel; Koning van de Metworst, maar er is ook een Knollenwinnaar. De Knollenrit is in de jaren zeventig geïntroduceerd als extra vermaak van het publiek. Eventueel kan het ook een opstap naar deelname aan de strijd om de Koningstitel vormen. De gezondheid van de paarden wordt nauwlettend in de gaten gehouden door onafhankelijke dierenartsen. Alle paarden, halfbloedjes, volbloedjes en knollen ondergaan een keuring. Ook alle attributen van de ruiter worden zorgvuldig gekeurd, terwijl in diverse feesttenten naast het parcours inmiddels de eerste biertjes worden genuttigd.

9.30 uur: Het fluitsignaal voor de eerste rit klinkt. “ZE ZIEN LOS!” schalt het door de speakers. De adrenaline stuwt door de aderen van de deelnemers én bij die van hun aanhang. Urenlang trainen, de paardrijlessen, het vergaren van sponsoren, alle voorbereidingen moeten op dit moment samenvallen. De Wedstrijdcommissieleden zorgen ervoor dat de Metworstrennen op een zo veilige en eerlijke manier plaatsvindt. Het is hun taak het wedstrijdreglement, opgesteld door het Bestuur en Metworstleden uit te dragen en op te volgen. Bij de preparatie van het wedstrijdparcours is bijvoorbeeld niets aan het toeval overgelaten. Alles is in het werk gesteld de veiligheid van de paarden, ruiters, vrijwilligers en publiek te garanderen. Bovenop twee torens, een bij de start en de ander bij de finish, staan twee omroepers. Van seconde tot seconde verslaan zij de spannende race. Duizenden -bij mooi weer zo’n 15.000- bezoekers hangen aan hun lippen. Wie niet naar het Vortums Veld kan komen, volgt sinds een paar jaar de Metworstrennen via een livestream op de site van de Vereniging, verzorgd door de Publiciteitscommissie. In de voorrondes racen twee of drie mannen tegen elkaar, de winnaars gaan naar de volgende ronde. Na deze halve finale vindt de finalerit plaats waarbij de winnaar Koning van de Metworst wordt. Wanneer iemand drie jaar achter elkaar wint, mag deze zich Keizer van de Metworst noemen, iets wat sinds het jaar 1900 nog niemand is gelukt. Het winnen van de Metworst is volgens de ervaringsdeskundigen een machtig, onbeschrijfelijk, niet uit te leggen bijzonder indrukwekkend gevoel. De grootste eer van Boxmeer!

13.30 uur: Na de Metworstrennen vertrekken de Koning en de Knollenwinnaar naar de Belaste Hoeve om de jaarlijkse erfbelasting op te halen en met de Gekkekar naar Boxmeer te brengen. Bij de kroning onder de Wilhelminaboom is het applaus, de felicitaties, het gejuich van de duizenden toeschouwers massaal en indrukwekkend. De Hoornblazers hebben zich weer verzameld om de kersverse Koning een serenade te geven en vervolgens nog een keer op het Kunningsbal te blazen en te feesten tot in de late uurtjes.

De Metworst, het is een virus, het pakt je en je komt er nooit meer vanaf. Het hoort bij Boxmeer. Het hart van de Metworstaanhangers is blauw/wit, samen zijn zij De Metworst en houden de traditie in ere.

www.metworst.nl